Ministar finansija Republike Srpske Zora Vidović istakla je u intervjuu Srni da se jedna mala ekonomija poput ekonomije Srpske uspješno bori sa pandemijom i uspijeva održati određeni nivo privredne aktivnosti, a na to je u velikoj mjeri uticala pravovremena reakcija Vlade na novonastalu situaciju usljed pojave pandemije virusa korona.
“Ekonomska situacija u Republici Srpskoj za sada je stabilna, uprkos činjenici da postoje brojni problemi zbog pandemije koja je izazvala brojne negativne ekonomske posljedice kao što su pad bruto društvenog proizvoda /BDP/, javnih prihoda, investicija i izvoza”, navela je Vidovićeva.
Prema njenim riječima, sektorski su u najtežem položaju djelatnosti turizam, prevoz putnika, hotelijerstvo, ugostiteljstvo i zabava, kao i kreativna industrija.
“Kriza pandemije je globalna, pa je neizbiježan i spoljni uticaj na domaću ekonomiju, u smislu krize ekonomija okolnih zemalja i svih onih sa kojima smo ekonomsko-politički povezani. Tu su i problemi sa indeksima na svjetskim berzama, cijenama nafte i slično koji donekle utiču na konačnu sliku stanja u domaćoj ekonomiji”, pojasnila je ministar finansija Srpske.
Ona je konstatovala da je Vlada Srpske među prvim u regionu koja je, već sa prvim znacima krize, donijela određene mjere kako bi ublažila štetu koju ona sa sobom donosi.
“Smatram da smo tokom svih ovih mjeseci koliko traje pandemija, uspjeli da u znatnoj mjeri doprinesemo ublažavanju njenih negativnih posljedica. Još je posla pred nama jer i sama pandemija traje i dalje – dio proizvodnje je obustavljen, turizam, kao i još neke djelatnosti koje su i dalje u teškom stanju, ali situacija se polako ali sigurno popravlja, pojedini sektori se vraćaju u život, broj zaposlenih je u porastu… Mislim da je najgori period, ipak, iza nas i da ćemo, kao i dosad, uspjeti prevazići sve, pa i one dugoročnije posljedice pandemije”, istakla je Vidovićeva.
Ona je u intervjuu Srni navela da je Vlada Republike Srpske u proteklom periodu donijela niz odluka i kreirala brojne mjere koje imaju za cilj oporavak privrede i zdravstva od posljedica pandemije i sanaciju ekonomske štete koju je ona prouzrokovala – od isplata poreza i doprinosa i najniže bruto plate radnicima preduzeća koja su prestala sa radom u martu, aprilu i maju, preko odgoda poreskih davanja i uvođenja moratorijuma na kredite kod banaka, do formiranja fondova za oporavak privrede – Kompenzacionog fonda, odnosno Fonda solidarnosti.
Prema njenim riječima, u te svrhe do sada je izdvojeno 210,8 miliona KM, od čega je 98,7 miliona za pomoć zdravstvenom sistemu i 81 milion za privredu, dok je opštinama dodijeljeno 30 miliona KM da bi lakše prevazišle štetu zbog izgubljenog prihoda.
“Svjesni važnosti domaćih resursa, značajna sredstva smo uložili u poljoprivrednu proizvodnju. Obezbijedili smo sjetvene pakete vrijedne dva miliona KM, te po pet miliona KM usmjerili smo na otkup povrća, junadi i svinja i za kapitalne investicije, dok smo za subvencije za nabavku mašina i opreme planirali izdvojiti još osam miliona KM”, precizirala je Vidovića.
Ministar finansija je konstatovala da su to sve dodatno odobrena sredstva pored redovnog budžeta za agrarni sektor za ovu godinu kojim je predviđeno 75 miliona KM.
“Jedna od novijih mjera je i Garantni program Ministarstva finansija. To je prvi put u našoj državi da je takav program osmišljen. On se realizuje preko Garantnog fonda, tako da za svakog pojedinačnog privrednika koji hoće da dobije kredit država daje svoju garanciju na 70 odsto visine tog kredita. Riječ je o iznosu od 238 miliona KM koji se može podijeliti preko banaka, a da država bude garant sa 70 odsto. Taj projekat je u toku, ugovor je sklopljen sa većinom banaka i mikrokreditnih organizacija, a odziv je dobar”, rekla je Vidovićeva.
Ona je izrazila uvjerenje da će se to veoma pozitivno odraziti na poslovanje mikro, malih i srednjih preduzeća kojima je ova mjera prvenstveno i usmjerena.
“Takođe, biće isplaćene plate za juni i juli prevoznicima u međunarodnom saobraćaju, jer su i oni među radnicima koji nisu imali posla ni prihoda u tom periodu. Naravno, to nije sve jer je još zahtjeva koji se moraju ispratiti, ‘rupa’ koje treba popuniti, ali to ćemo sve rješavati u hodu prilagođavajući se situaciji kao i do sada s obzirom da je evidentno da je tok pandemije uglavnom nepredvidiv”, naglasila je Vidovićeva.
Naglasivši da je veoma važna činjenica da sve ove mjere daju rezultate, ministar finansija je rekla da pored obezbjeđenja zdravstvene sigurnosti i zaštite od virusa, primarni cilj je svakako zaštita radnika odnosno radnih mjesta.
“Tu se najviše ogledaju efekti sprovedenih mjera, a u vezi sa tim bilježimo ohrabrujuće rezultate s obzirom da je pad direktnih prihoda samo tri odsto, porez na dohodak je veći nego prošle godine, doprinosi takođe – 3,5 odsto, a to sve pokazuje da broj radnika nije smanjen. O tome, između ostalog, najbolje govore i podaci Zavoda za zapošljavanje prema kojima je od početka pandemije bez posla ostalo oko 14 hiljada ljudi, dok je broj novozaposlenih u tom periodu veći. Trenutno je 330 više novozaposlenih radnika nego što ih je zbog pandemije ostalo bez posla. To je dobar znak u smislu oporavka tržišta rada što je direktna posljedica mjera Vlade, između ostalog, isplata plata radnicima i pomoći poslodavcima da ne otpuštaju te radnike”, pojasnila je Vidovićeva.
Ona je dodala da tu svakako zasluge idu i onim poslodavcima koji su se trudili da svoj biznis nastave bez otpuštanja radnika.
Na pitanje da li su počele pripreme budžeta za narednu godinu i kakvi su pokazetelji kada je riječ o njegovom kreiranju, Vidovićeva je rekla da u saradnji sa ostalim ministarstvima u Vladi Republike Srpske, Ministarstvo finansija radi na definisanju ključnih projekcija koje će biti osnova za konstrukciju Budžeta Republike Srpske za 2021. godinu.
“Izrada se vrši uzimajući u obzir i dalje aktuelnu pandemiju, kao i pregovore sa socijalnim partnerima, sa kojima ćemo zajednički razmotriti sva pitanja kada budemo imali spreman nacrt dokumenta. U toku je, takođe, izrada rebalansa ovogodišnjeg budžeta koji će biti izvršen do kraja godine. Zbog ekonomske štete koju nam je uzrokovala pandemija virusa korona, potrebne su korekcije na određenim budžetskim stavkama s ciljem uspostavljanja ravnoteže između prihoda i rashoda koja je narušena, ponajviše naglim padom budžetskih prihoda”, pojasnila je ministar finansija Republike Srpske.
Iako je taj pad evidentan i iznosi trenutno 187 miliona KM, rekla je Vidovićeva, to je i dalje manji iznos od onoga koji se predviđao na početku pandemije.
“Tada smo očekivali da bi godišnji pad prihoda išao do nekih 240 miliona, međutim, prema trenutnim procjenama, to će biti maksimalno 200 miliona u odnosu na prošlu godinu. Takođe, na određenim stavkama prihoda, kao što su oni od direktnih poreza, pad je tri odsto i nije alarmantan”, navela je Vidovića.
Ona je rekla da mora da naglasi da su u Vladi Srpske zadovoljni prihodima s obzirom na to da je njihov pad manji od onog koji su imale zemlje u okruženju.
“Pandemija nas jeste dosta koštala do sada – izdvojeno je ukupno 210,8 miliona KM za oporavak privrede i zdravstva. Međutim, uspijevamo održati likvidnost budžeta i sve obaveze redovno servisirati – penzije, invalidnine, plate, obaveze prema dobavljačima… i tako ćemo nastaviti i u narednom periodu. To znači da neće biti smanjenja niti problema u isplati pomenutih davanja”, istakla je Vidovićeva.
Komentarišući činjenicu da Republika Srpska prvi put bilježi i veću prosječnu platu od FBiH, Vidovićeva je navela da je prosječna plata u Republici Srpskoj u maju bila 950 KM, u junu 958, a u avgustu 962 KM, te da je već mjesecima za nekoliko maraka veća nego u FBiH.
“To nije zanemarivo ako se osvrnemo na razliku na primjer od juna 2018. godine, pa čak i 2017, kada je prosječna plata bila 30 KM u korist Federacije. Takođe, u odnosu na avgust prošle godine, prosječna plata u Srpskoj je u istom mjesecu ove godine veća za 52 KM”, naglasila je Vidovićeva.
Prema njenim riječima, na ovaj trend je u značajnoj mjeri uticao Zakon o podsticajima, donesen u julu prošle godine, sa ciljem povećanja konkurentnosti i produktivnosti privrede, jer je on stimulisao privrednike da povećavaju plate radnicima i njihove uplate izvrše mimo takozvane “sive zone” i “koverti”, na osnovu čega su ostvarili pravo na podsticaje.
“Povećanje prosječne plate je svakako trend koji nastojimo održati i u narednom periodu jer je rast ličnih primanja, osim doprinosa povećanju ličnog standarda građana, istovremeno i osnova održavanja i rasta javne potrošnje, bez koje nema privrednog i ekonomskog napretka”, pojasnila je Vidovićeva.
Na pitanje da prokomentariše prijedlog mjera Privredne komore Republike Srpske za Program ekonomskih reformi Srpske 2021-2023. koje je neophodno sprovesti u kratkoročnom periodu da bi se, kako su ocijenili, stvorili uslovi za sprečavanje dodatnih negativnih uticaja krize izazvane pandemijom virusa korona, Vidovićeva je rekla da je Vlada započela aktivnosti na izradi Programa ekonomskih reformi Republike Srpske za period 2021-2023. godine.
Ona je navela da su zadužena resorna ministarstva da u punom kapacitetu učestvuju u procesu izrade i imenovan je Tim Republike Srpske za izradu Programa ekonomskih reformi 2021-2023, čiji je koordinator Ministarstvo finansija.
“Program ekonomskih reformi je dokument kojim su predstavljene mjere ekonomske politike Vlade Republike Srpske, u skladu sa metodologijom i Smjernicama Evropske komisije za Programe ekonomskih reformi, koje primjenjuju i druge evropske zemlje. S tim u vezi, Vlada je uputila poziv socijalnim partnerima da dostave svoje prijedloge za učešće u izradi pomenutog dokumenta, cijeneći njihovu ulogu i značaj prilikom kreiranja ekonomske politike i mjera za njeno sprovođenje”, rekla je Cvijanovićeva.
Ona je dodala da je Privredna komora Republike Srpske predložila određene reformske mjere koje podržavaju oporavak nakon krize izazvane aktuelnom pandemijom i prevenciju dodatnih negativnih posljedica, te da je izvjesno da većina predloženih mjera ide u smjeru oporavka i rasterećenja privrede, podizanja nivoa njene produktivnosti i konkurentnosti i da će one biti detaljno razmotrene na predstojećim konsultacijama.
