Bijeljinski „Orao“ uz pomoć podsticaja Ministarstva privrede RS do unapređenja RJ „Laboratorija“

Kompanija „Orao“ a.d. Bijeljina čija je bazna djelatnost remont turbomlaznih avionskih motora odlučila je krajem februara 2025. godine da aplicira na javni poziv Ministarstva privrede i preduzetništva Republike Srpske i da na taj način ostvari sufinansiranje u iznosu od 40% pri kupovini opreme za Radnu jedinicu „Laboratorija“.

Rukovodilac Radne jedinice „Laboratorija“ u „Orlu“ Biljana Petrić izjavila je da je uprava kompanije planom investicionih ulaganja ranije predvidjela nabavku opreme koja će proširiti obim mjernih mogućnosti, odnosno dodati nove metode etaloniranja, te da se javni poziv krajem februara pokazao kao odličan način da se navedeni cilj lakše ostvari.

• Uglavnom je nabavljena oprema koja se koristi u sektoru „Metrološka laboratorija“ koji je akreditovan prema zahtjevima standarda BAS EN ISO/IEC 17025, za 81 veličinu iz oblasti dužine, ugla, elektromagnetnih veličina, vremena, frekvencije, mase, protoka, sile, momenta sile, relativne vlažnosti i temperature. Znači, posjedujemo 81 akreditovanu metodu i mnogo nam je značilo da u jednom dijelu tih veličina zanovimo opremu i kupimo nešto novo što će pomoći da se naše mjerne mogućnosti poboljšaju – rekla je Petrićeva.

Ona je navela da je sam javni poziv Ministarstva definisao minimalnu vrijednost ulaganja.

• Od ukupne uložene sume ORAO a.d. je dobio povrat od 40 odsto, koliko po pravilu dobijaju razvijene opštine/gradovi u Srpskoj, dok je sufinansiranje od 50 odsto rezervisano za one opštine koje spadaju u nerazvijene – istakla je Petrićeva.

Ona je naglasila da su ovom prilikom nabavljeni set otpornih dekada, set kalibratora temperature, set davača sile i momenta sile, kao i set kontrolnih iglica.

• Set otpornih dekada koje pokrivaju širok raspon električnih otpornosti od 1 mΩ (milioma) do 111 MΩ (megaoma) je neophodan za precizno mjerenje i kalibraciju mjerila električne otpornosti. Ta mjerila se koriste u elektroenergetici, telekomunikacijama, automobilskoj industriji, medicini, zaštiti zdravlja ljudi i životinja i u istraživačkim i razvojnim centrima.
  Set kalibratora temperature obuhvata kontaktna i beskontaktna mjerenja, u opsegu od -50 do 150 stepeni Celzijusovih – pojašnjava Biljana Petrić.

Kalibratori za beskontaktna mjerenja, kako kaže, namijenjeni su za etaloniranje beskontaktnih infracrvenih termometara i termalnih kamera, dok je kalibrator za kontaktna mjerenja namijenjen preciznim etaloniranjima kontaktnih temperaturnih senzora i mjerača temperature.

• Navedeni kalibratori temperature su mobilni, što omogućava „Laboratoriji“ da pruža brzu i efikasnu uslugu na lokaciji kod korisnika, čime se poboljšava dostupnost usluge etaloniranja. Ovo je posebno korisno za farmaceutsku, prehrambenu, energetsku i procesnu industriju, kojima bi privremeno isključenje opreme zbog slanja na etaloniranje moglo dovesti do prekida rada i gubitaka. Osim toga, korišćenjem mobilnih kalibratora omogućava se smanjenje troškova transporta, vrijeme čekanja i rizik od oštećenja osjetljive opreme – rekla je Petrićeva.

Ona je istakla da nabavka navedenih kalibratora omogućava korisnicima iz Republike Srpske da uslugu etaloniranja, na primjer infra-crvenih termometara, obavljaju unutar Srpske, a ne u inostranstvu, kao što je trenutno slučaj.

• Trenutno u Republici Srpskoj ne postoji laboratorija koja moža da vrši etaloniranje infracrvenih termometara. Uglavnom se to radi u Srbiji ili nekoj od drugih zemalja iz okruženja, a nabavkom kalibratora za beskontaktno mjerenje temperature stvorili smo preduslove da akreditujemo metodu etaloniranja infracrvenih termometara, čime bi omogućili korisnicima iz RS i BiH uslugu u okviru naše kompanije – dodala je Petrićeva.

Nabavka nove opreme za Laboratoriju „Orla“ je značajna jer se omogućavaju još preciznija i pouzdanija mjerenja, te se kvalitet usluge podiže na viši nivo.

• Nabavka kalibratora sile i momenta sile, kao i iglica za kontrolu navoja, omogućava nam da proširimo mjerne opsege već akreditovanih metoda za etaloniranje opreme koja se koristi, na primjer, za mjerenje obrtnog momenta i linearnih sila prilikom testiranja alata, motora i mehaničkih sistema, ili recimo ispitivanja mehaničkih karakteristika materijala u industrijskim i naučnim procesima. Iglice za kontrolu navoja su neophodne za etaloniranje navoja i one omogućavaju određivanje srednjeg prečnika navoja, što je ključno za kontrolu kvaliteta u mašinskoj, automobilskoj i avio-industriji – naglasila je Petrićeva.

„Orao“ je osnovan u Pančevu 1944. godine kao radionica za opravke avionskih motora, a 1949. godine dislociran je u Rajlovac. U decenijama koje slijede prolazio je kroz sve tehnološko-tehničke stepenice u remontnoj djelatnosti klipnih i turbomlaznih motora. Nakon Odbrambeno-otadžbinskog rata, „Orao“ je preseljen u Bijeljinu i danas funkcioniše kao akcionarsko društvo sa nekoliko stotina zaposlenih radnika, između ostalih i doktora nauka, magistara, inženjera…

U okviru svojih sektora, „Orao“ posluje po najvišim standardima i akreditacijama koje je dobio od svjetski poznatih kompanija u oblasti avio-industrije, poput britanskog „Rolls-Royce“ i kanadskog „Pratt & Whitney“.