Ministri i savjetnici u Vladi Republike Srpske mogu postati i osobe sa završenom osnovom školom, jer nema propisanih posebnih uslova koji se odnose na stručnu spremu.
Republiku Srpsku, ali i cijelu Bosnu i Hercegovinu, godinama tresu afere oko obrazovanja funkcionera, a posebno oko porijekla njihovih diploma.
U centru afera često su se nalazili ministri, kao i njihovi savjetnici, koje, zbog sumnjivih diploma, često kriju od očiju javnosti. I dok je Krivični zakon jasno propisao kazne za one koji su, zbog svojih funkcija, falsifikovali diplome, i to kaznama zatvora od 3 mjeseca do 5 godina, za one koji diplomu nemaju problema nema.
Nijednim zakonom, niti pravilnikom, nije utvrđeno da ministri u Vladi Republike Srpske moraju imati visoku stručnu spremu. Nije naglašeno niti da mora imati završenu srednju školu.
Savjetnik i bez zanimanja
– Ministrima ne treba ništa. Mogu i sa osnovnom školom da budu imenovani ako ih Narodna skupština Republike Srpske izabere; uopšte se ne traži stučna sprema. Isto je i sa savjetnicima. Savjetnik može biti i neko sa osnovnom školom, može i NK radnik – objasnio je direktor Agencije za državnu upravu Republike Srpske, Aleksandar Radeta.
Dodaje da za izbor i imenovanje direktora u Republici Srpskoj nešto drugačija praksa.– Izbor direktora zavisi od toga gdje se bira. Ako je u organima uprave Republike Srpske, oni se biraju na osnovu Zakona o republičkoj upravi i Pravilnika o sistematizaciji, a na koju saglasnost daje Vlada. Tu je potreba visoka stručna sprema. Ako su neki drugi direktori u pitanju, onda zavisi od statusta ustanove, ali se uglavnom i od njih traži da imaju visoku stručnu spremu. Međutim, upravni i nadzorni odbori određuju uslove imenovanja – pojasnio je Radeta.
Isto su nam potvrdili i u Ministarstvu uprave i loklane samouprave Republike Srpske.
Savjetnici
Navode da je imenovanje ministara u Vladi Republike Srpske propisano Zakonom o Vladi Republike, uz napomenu da svoja prava iz radnog odnosa ostvaruju primjenom Zakona o radu i Zakonom o radnim odnosima u državnim organima.
– Imajući u vidu da se radi o licima koja se imenuju u Narodnoj skupštini Republike Srpske, nema propisanih posebnih uslova koji se odnose na stručnu spremu – naveli su u Ministarstvu uprave i lokalne samouprave.
Ponavljaju da ministar u Vladi Republike Srpske, u skladu sa zakonom, može imenovati najviše dva savjetnika.
– Prava i obaveze savjetnika ministra uređuju se ugovorom, a u skladu sa Zakonom o radu – navodi se u odgovoru.
Dakle, ministar u Vladi Srpske može biti bilo ko koga predloži premijer, a poslanici u Narodnoj skupštini Republike Srpske izaberu; stepen obrazovanja nije bitan. Isti je slučaj i sa ljudima koji ministra savjetuju.
Isto je i sa narodnim poslanicima, odbornicima, načelnicima, kao i predsjednikom Republike. Kandidovati se može bilo ko, bez obzira na obrazovanje.
Tojagić: Sumnjive diplome
– Ako je demokratija dozvolila da bilo ko može da se kandiduje i da predsjednik bude neko sa osnovnom školom, ne vidim razlog zašto ne bi mogao da bude i ministar – smatra politički analitičar Nebojša Tojagić.
Naglašava da problem nije zvanje, nego znanje.
– Nije problem u zakonu, problem je u diplomama koje se stiču na sumnjive načine, pa je upitno i znanje funkcionera koji su visokoobrazovani – smatra Tojagić.I da postoji zakonska obaveza da ministri moraju imati visoku stručnu spremu, dodaje on, pitanje je koliko bi se on stvarno poštovao, „jer pored Širokog Brijega, Travnika i sličnih univerzitetskih i srednjoškolskih centara, diplomu možete dobiti i da nijedan dan ne provedete u školi“.
Zbrka na nivou BiH
Za razliku od Republike Srpske, ministri u Savjetu ministra BiH u praksi moraju imati visoku stručnu spremu, kao i njihovi savjetnici, ali zakon ipak ostavlja mjesta za neke propuste.
Član 2 Zakona o ministarskim imenovanjima, imenovanjima Saveta ministara i drugim imenovanjima BiH navodi da su kriterijum za imenovanje stepen obrazovanja, stručno znanje/iskustvo i drugi utvrđeni uslovi za popunjavanje pozicije u regulisanom organu. To znači da bi kriterijum za imenovanje ministra trebao da bude stepen obrazovanja, te bi Predsjedništvo BiH trebao da vodi računa o tome.
Međutim, Zakon o Savjetu ministra nema detalje vezane za stepen obrazovanja ministra, ali se iz Zakona o platama i naknadama u institucijama BiH može zaključiti da ministri, savjetnici i ostali, zbog platnih razreda, moraju imati višu stručnu spremnu za razliku od ostalih zaposlenika.
Kada su u pitanju ambasadori, u Odluci o postupku imenovanja ambasadora i drugih međunarodnih predstavnika BiH, član 3 kaže da ambasador BiH, između ostalog, mora da ima univerzitetsku diplomu, odnosno odgovarajući nivo obrazovanja, odgovarajuće stručno znanje i iskustvo za obavljanje dužnosti.
“Upitno znanje”
Politički analitičar Vehid Šehić, smatra je, bez obzira na zakon, znanje mnogih funkcionera upitno, zbog čega BiH u svim oblastima kasni čak i za svojim komšijama.
– Veliki problem u BiH je činjenica da imao mnogo fakulteta i univerziteta na kojima je lako doći do zvanja i tim ispuniti neke formalne uslove za određene funkcije, a da je znanje tih ljudi jako upitno. Ne svih, ali mnogih – zaključio je Šehić.
(SrpskaInfo)
